Czym są zaburzenia dysocjacyjne? Kiedy występują i jakie są ich objawy? Tego dowiemy się w nowej serii dotyczącej zaburzeń dysocjacyjnych.
Definicja
Zaburzenia dysocjacyjne to mimowolne zakłócenie lub brak ciągłości w normalnej integracji jednego lub więcej następujących elementów:
- tożsamość
- doznania
- percepcja
- afekty
- myśli
- wspomnienia
- kontrola nad własnym ciałem
- zachowanie
Ich zakłócenia lub brak ciągłości mogą być całkowite lub częściowe oraz są one dynamiczne w czasie. Co oznacza, że mogą się one zmieniać w czasie, nawet z godziny na godzinę. Co ważne objawy zaburzeń dysocjacyjnych nie mogą być spowodowane lekami lub innymi substancjami oraz jeśli doświadczenia są częścią praktyki danej kultury czy religii to nie powinny być traktowane jako objawy zaburzeń dysocjacyjnych.1
Zaburzenia dysocjacyjne obejmują zgodnie z klasyfikacją ICD-11:
Objawy
Zaburzenia dysocjacyjne pojawiają się zazwyczaj na skutek traumatycznego przeżycia i stanowią mechanizm obronny. Choć dysocjacja może dotknąć osoby w każdym wieku to zdolność do niej maleje wraz z wiekiem. Zaburzeniu podlega poczucie tożsamości i identyfikacji samego siebie, mogą występować również zaburzenia pamięci, które stanowią mechanizm obronny przed traumatycznymi wspomnieniami. Czas trwania objawów jest zazwyczaj krótki, zwykle znikają one po kilku dniach, tygodniach lub miesiącach.
Wśród wymienionych wyżej zaburzeń, każde ma specyficzne dla siebie objawy, np. w dysocjacyjnym zaburzeniu tożsamości możemy mieć do czynienia z występowaniem u jednej osoby dwóch odrębnych od siebie osobowości, które mogą różnić się pod względem zachowania. Podczas gdy jedna może nie przestrzegać prawa, druga może być wzorowym obywatelem. Właśnie dlatego zaburzenia dysocjacyjne budzą dużo kontrowersji. Panuje przekonanie, że takie osoby próbują wymigać się od konsekwencji prawnych, jednakże od objawów typowych dla symulowania czy zespołu Münchhausena odróżnia, objawy zaburzeń dysocjacyjne, to, że osoba ich doświadczająca nie ma nad nimi kontroli.2
Chcesz wiedzieć co to znaczy, że ktoś wpadł w trans lub czym jest osobowość wieloraka? Zapraszamy do śledzenia kolejnych postów z tej serii, w których przybliżymy charakterystykę poszczególnych zaburzeń dysocjacyjnych.
- ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics 2024-01 ↩︎
- Tomasz Pawełczyk, Agnieszka Pawełczyk, Jolanta Rabe-Jabłońska, Zanim rozpoznasz u pacjenta zaburzenie konwersyjne, dokładnie zbadaj jego stan somatyczny i neurologiczny. Opis przypadku, „Psychiatria Polska”, tom XLVI (numer 3), 2012, strony 483–492 [dostęp 2020-04-29]. ↩︎