Nasz organizm to jedna całość i choć możemy wyodrębnić w nim poszczególne układy, to współdziałają one ze sobą i współoddziałują na siebie wzajemnie. Dziś przyjrzymy się związkowi pomiędzy układem odpornościowym a zdrowiem psychicznym. Zależności pomiędzy nimi mogą mieć dwojaką naturę.

Możemy wyróżnić:

• zaburzenia psychiczne somatogenne, czyli przypadek, kiedy czynniki somatyczne (dotyczące ciała) odgrywają najważniejszą rolę w powstawaniu zaburzeń psychicznych
• choroby psychosomatyczne, czyli chorobę somatyczną, której przyczyny dopatruje się w czynnikach psychicznych ¹

Związki somy i psyche

Stres

Jednymi z pierwszych badaczy, którzy zajęli się badaniem związku pomiędzy układem odpornościowym a psychiką, byli Janice Kiecolt-Glaser oraz Ronald Glazer, którzy przebadali krew 40 studentów w okresach związanych z większym stresem, to jest podczas sesji egzaminacyjnej oraz miesiąc przed nią kiedy stres był na znacznie niższym poziomie. Wykazali oni związek pomiędzy immunosupresją, czyli hamowaniem naszego układu odpornościowego, związaną ze stresem a zdrowiem. ²

Gruźlica

Związków układu odpornościowego ze zdrowiem psychicznym doszukiwano się jednak już znacznie wcześniej. Już w połowie XVII wieku wiązano stany melancholii z gruźlicą³. Natomiast w 1958 roku amerykański psychiatra Nathan Kline stwierdził, że lek stosowany na gruźlicę, iproniazyd, ma działanie przeciwdepresyjne.⁴

Grypa

Kolejnym przykładem oddziaływania chorób somatycznych na psychikę niech będzie jedno z badań z 1988 roku, które wykazało zwiększone występowanie schizofrenii u osób urodzonych w czasie pandemii grypy, gdy matki były narażone na ekspozycję na grypę, szczególnie w drugim trymestrze⁵. Podobną korelację wykazano w krajach takich jak Anglia, Dania, Szkocja⁶ czy Hiszpania.⁷

COVID-19

W ostatnim czasie, z powodu światowej pandemii, zaczęto zastanawiać się nad związkiem pomiędzy chorobą wywoływaną przez wirus SARS-CoV-2 a konsekwencjami dla zdrowia psychicznego. Prawdopodobnie większość z nas spotkała się z określeniem „mgła mózgowa”, a możliwe, że nawet część z nas jej doświadczyła. „Mgła mózgowa” to potoczne określenie szeregu zaburzeń poznawczych i objawów neurologicznych będących skutkiem przebytego zakażenia omawianym koronawirusem. Część z nich to typowe objawy somatyczne jednakże część odnosi się do naszej psychiki jak na przykład niska kontrola emocji, stany lękowe, niepokój czy obniżenie koncentracji. Pandemia COVID-19 wpłynęła również negatywnie na osoby z zaburzeniami psychicznymi lub predyspozycjami do takich zaburzeń, mianowicie osoby dotknięte chorobą dwubiegunową były narażone na zwiększone ryzyko epizodów maniakalnych, a wśród osób chorujących na schizofrenię i psychozy odnotowano wyższą śmiertelność w przebiegu zakażenia.⁸

Depresja jako zaburzenie somatogenne

Depresja oraz choroby somatyczne definitywnie na siebie wzajemnie oddziałują, może to powodować problemy z diagnozowaniem oraz leczeniem. Obecność chorób somatycznych może być istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko depresji. Stwierdzono, że u ponad 40% pacjentów przebywających w szpitalach z powodów chorób somatycznych można stwierdzić objawy typowe dla depresji. ⁹ Jeśli spojrzymy na drugą stronę medalu, to występujące objawy depresji mogą wiązać się ze zwiększonym ryzykiem zapadalności na poszczególne choroby w tym między innymi choroby układu krążenia, szybszą progresję AIDS czy nawet niezależnie od nasilenia choroby somatycznej zwiększenia umieralności ogólnej. ¹⁰

Podsumowanie

Złożoność interakcji pomiędzy psychiką a układem immunologicznym jest niesamowicie wysoka, a mnogość terminów i różnych podejść do tego tematu tak duża, że łatwo zgubić się pośród informacji. Jednakże to, co chcieliśmy w dzisiejszym poście przekazać to próba spojrzenia na człowieka holistycznie i pokazanie przykładów współoddziaływania na siebie somy i psyche.

Napiszcie w komentarzu, co was zainteresowało i o czym chcielibyście jeszcze usłyszeć!

 #psychoedukacja #psychologia

1. Cwalińska-Gwiazda, P. (26-27 czerwca 2023). Infekcje a zaburzenia psychiczne. 51. Międzynarodowe Seminarium Kół Naukowych w Olsztynie „Seminarium innowacyjnych rozwiązań w dobie pandemii”, Olsztyn, Polska. ↩︎
2. Glaser, R., Rice, J., Sheridan, J., Fertel, R., Stout, J., Speicher, C., Pinsky, D., Kotur, M., Post, A., Beck, M., Kiecolt-Glaser, J. (1987). Stress-related immune suppression: Health implications. Elsevier, 1987 (1), 7-20. https://doi.org/10.1016/0889-1591(87)90002-X ↩︎
3. Harvey G. Morbus anglicus: or, The anatomy of consumptions. London: Nathaniel Brook at the Angel in Cornhil; 1666. ↩︎
4. Kline N. Clinical experience with iproniazid (marsilid). J. Clin. Exp. Psychopathol. 1958; 19 (2, Suppl): 72–78. ↩︎
5. Mednick SA, Machon RA, Huttunen MO, Bonett D. Adult schizophrenia following prenatal exposure to an influenza epidemic. Arch. Gen. Psychiatry 1988; 45(2): 189–192. ↩︎
6. Adams W, Kendell RE, Hare EH, Munk-Jørgensen P. Epidemiological evidence that maternal influenza contributes to the aetiology of schizophrenia. An analysis of Scottish, English, and Danish data. Br. J. Psychiatry 1993; 163: 522–534. ↩︎
7. Alvarez-Mon MA, Guillen-Aguinaga S, Pereira-Sanchez V, Onambele L, Al-Rahamneh MJ, Brugos-Larumbe A i wsp. Being born in winter-spring and at around the time of an influenza pandemic are risk factors for the development of schizophrenia: The Apna study in Navarre, Spain. J. Clin. Med. 2021; 10(13): 2859. ↩︎
8. Cwalińska-Gwiazda, P. (26-27 czerwca 2023). Infekcje a zaburzenia psychiczne. 51. Międzynarodowe Seminarium Kół Naukowych w Olsztynie „Seminarium innowacyjnych rozwiązań w dobie pandemii”, Olsztyn, Polska. ↩︎
9. Rosenberg S.J., Peterson R.A., Hayes J.R., Hatcher J., Headen S. Depression in medical in-patients. Br. J. Med. Psychol. 1988; 61: 245–254. ↩︎
10. Dudet, D., Siwek, M. (2007). Współistnienie chorób somatycznych i depresji. Psychiatria, 2007;4(1), 17-24 ↩︎