• Zdarzyło Ci się kupić droższy produkt z myślą o tym, że jego smak będzie lepszy od tańszych zamienników?
• Oceniłeś kogoś zbyt pochopnie, zwracając uwagę jedynie na jego wygląd?
• Wydaje Ci się, że lot samolotem jest bardziej niebezpieczny niż jazda samochodem?

Jeśli odpowiedziałeś twierdząco na któreś z powyższych pytań, może to oznaczać, że wpadłeś w pułapkę własnego myślenia!

W dzisiejszym wpisie opowiemy o heurystykach, czyli skrótach myślowych, dzięki którym bardzo szybko możemy wydawać uproszczone oceny i sądy.

Jak możesz się domyślić w niektórych sytuacjach są one bardzo przydatne. Pomagają podjąć szybkie działanie m.in. w momencie stresu lub walki o przetrwanie, kiedy czas ma ogromne znaczenie. Na przykład lepiej jest założyć, że podejrzany mężczyzna w ciemnej uliczce to niebezpieczny przestępca i zmienić trasę spaceru niż narazić swoje życie. Widząc na horyzoncie ciemne chmury, lepiej wziąć ze sobą parasol niż zmoknąć i się przeziębić itd. Co ciekawe nie korzystają z heurystyk tylko ludzie, ale również zwierzęta, organizacje, a nawet maszyny. Nie zależnie od tego czy jesteś człowiekiem, kotem czy też robotem wykorzystujesz heurystyki aby odnaleźć najszybsze rozwiązanie danego złożonego problemu, które z wysokim prawdopodobieństwem okaże się skuteczne.

Jednak nie zawsze użycie heurystyk przynosi oczekiwane rezultaty. Często heurystyki mogą prowadzić do różnego rodzaju błędów poznawczych, które w dłuższej perspektywie niosą ze sobą negatywne skutki, takie jak niesprawiedliwa ocena drugiej osoby, pogorszenie wzajemnych relacji, unikanie niewygodnych sytuacji, straty finansowe itd. Do najpopularniejszych błędów poznawczych wywołanych przez heurystyki wydawania sądów należą między innymi paradoks hazardzisty polegający na błędnym przypisywaniu zależności do losowych zdarzeń niezależnych od siebie lub efekt pewności wstecznej, który jest tendencją do oceny minionych wydarzeń jako bardziej prawdopodobnych niż się wcześniej, w momencie ich zachodzenia wydawały.

W latach 70. XX wieku dwóch psychologów przeprowadziło badania eksperymentalne, których wynikiem było wyróżnienie trzech głównych heurystyk wydawania sądów:

• Heurystykę dostępności
• Heurystykę reprezentatywności
• Heurystykę zakotwiczenia i dostosowania

W następnych postach przyjrzymy się bliżej poszczególnym rodzajom heurystyk oraz błędom, które mogą generować. Mamy nadzieję, że będzie to pomocne w odkryciu mechanizmów własnego działania, a w efekcie w wydostaniu się z pułapki własnych myśli!

Zapraszamy do śledzenia kolejnych wpisów z tej serii!

#psychoedukacja #psychologia #heurystyki #błędypoznawcze #pułapkimyślenia #heurystyka